prof. Dr. Fetullah Arık: “Çatlaklarda uzun süredir devam eden kuraklık, yer altı su kaynaklarının aşırı kullanımından kaynaklanıyor”
prof. Dr. Fetullah Arık: “Çatlaklarda uzun süredir devam eden kuraklık, yer altı su kaynaklarının aşırı kullanımından kaynaklanıyor”
KONYA – Konya’da bir süredir devam eden şiddetli yağışlarla birlikte bazı yerleşim yerlerinde ve yerlerde su baskınları ve taşkınlar meydana geldi. Karapınar ilçesinde sel sularının taşarak yarıkta kaybolması korkuttu. Uzmanlar, zemin yarıklarının uzun süredir devam eden kuraklık ve yer altı su kaynaklarının kullanılması sonucu oluştuğunu belirterek, vatandaşları bu alanlara fazla yaklaşmamaları konusunda uyardı.
Konya ve çevresinde son günlerde etkili olan yağış çiftçilerin yüzünü güldürmeye devam ediyor. Şiddetli yağışlarla birlikte bazı yerleşim yerlerinde ve arazilerde sel ve taşkınlar meydana geldi. Karapınar ilçesine bağlı İslik Mahallesi’ndeki bir kum ocağında geçtiğimiz günlerde yer yarığından akan sel sularının ortadan kaybolması korkuttu. Kum ocağının çeşitli yönlerinden akan suların, vatandaşların cep telefonlarıyla görüntülediği o anlarda yer yarığında kaybolduğu görüldü.
“Bölgede çok sayıda obruk yapısı ve yer yarığı oluşmaya başladı”
Yüzey yarıklarının kuraklık, kuraklık nedeniyle sıkışma ve yer altı yapılarından kaynaklandığının altını çizen Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. dışarıdan akarsu ve sadece yağışlarla dengeleniyor. Bu yıl özellikle mayıs ve haziran aylarında yağışlar normalden çok daha fazlaydı.Islık Yaylası bölgesi, Karapınar’ın güneyinde, Hotamış’ın doğusunda kalan bir bölge. Burada da geçmiş yıllarda kuraklık ve aşırı su kullanımı nedeniyle çukurlar ve çeşitli çaplarda yüzey yarıkları oluşmuştur. Şu anda su ağır. Obrukların bir şekilde yer altına indiği bölge, Islık bölgesinin doğusunda kum ocaklarının bulunduğu alandır. Bu bölgede havza kenarlarında meydana gelen kuraklık nedeniyle sıkışma ve yer altı yapılarından dolayı yüzey çatlakları ve yüzey çatlakları oluşmuştur. Şu anda oradaki çıplak tepelerden gelen yüzey akışı, buradaki düdenlerden gelen yer altı ile karışıyor. Diğer bir deyişle, karstik sistem aslında yüzey ve yüzey altı temasları olan büyük bir sistemdir. Yer altına inen sular da bu karstik sistem içinde doğal olarak daha kuzeye doğru hareket ediyor” dedi.
“Uzun süren kuraklık, yer altı su kaynaklarının kullanılmasından kaynaklanıyor”
Fetullah Arık, şiddetli yağışların bazı sorunları da beraberinde getirdiğini ifade ederek, “Kuraklığın da etkisiyle son yıllarda tüm bölgede çok sayıda obruk yapı ve zemin yarıkları oluşmaya başladı. Geçmişten günümüze, bugünlerde kuraklık ve çölleşme ile ilgili adımlar atılıyor, “Kıtlık önemli bir sorun ama fazlalık da sorun. Yani kararlı olması gerekiyor. Bu bölgede metrekareye 400 ila 450 kilogram yağış yeterli gibi görünüyor. Çünkü havzada özellikle genç sedimanlarda su ile temas ettiğinde çözünebilen ağır killi malzeme bulunmaktadır. Burada.” Islık bölgesinde daha önce var olan zemin çatlakları içerisinde yüzey akışı ile ince taneli malzemenin yer altına hareket ettiği ve oluşan boşluktan kalan suyun dışarı atıldığı bir durum gözlemliyoruz. Tekrar Emirgazi’de yaşadık. Çabuk, Konya çevresindeki dağlık alanların sınırındaki bölge ayrıca Yukarı Pınarbaşı, Aşağı Pınarbaşı, Aslım Sanayi Bölgesi’nde de mevcuttur.Normalde Yunak, Çeltik ve Akşehir’in kuzeyindeki bu bölgelerde zemin yarıklarının oldukça yaygın olduğunu görmekteyiz. Bu aslında bugün olan bir şey değil, uzun süredir devam eden kuraklık ve aşırı yeraltı suyu kullanımının bir sonucudur” dedi.
“Yüzey çatlakları aslında kuraklığın ve kuraklığa bağlı sıkışmanın en değerli göstergelerinden biridir”
Arık, Islık bölgesinde yarıklardan yeraltında su hareketi olduğunu anlatan Prof. sistem yeraltı suyu seviyesindeki hareketler yani yükselme ve alçalmadır.Aslında bunun tezahürünü bölgemizde de görmekteyiz.Özellikle Konya Kapalı Havzasında yağış olmamasından dolayı,Kış mevsimlerinde bir ölçü su yükselmesi olmasına rağmen , sulama periyodu ile taban suyu seviyesinde azalma olur ve bu nedenle su seviyesindeki dalgalanmalar çözünebilir karbonatı daha fazla çözer ve zemin altındaki karstik sistem genişler.Böylece üst örtü tabakasının oturmadığı yerlerde çukurlar oluşur. • Yeraltı yapılarına bağlı olarak biraz daha yüksek alanlarda alüvyal örtünün daha ince olduğu yerlerde yüzey çatlakları oluşabilmektedir.Bu yüzey çatlakları aslında kuraklığın ve kuraklığa bağlı sıkışmanın en değerli göstergelerinden biridir. Özetleyebiliriz” dedi.
“Vatandaşlar doğrudan izlemek için oraya gitmese iyi olurdu”
Arık, bölgedeki vatandaşları uyararak, “Vatandaşların doğrudan seyretmek için oraya gitmemeleri uygun olur. Çünkü yer altı boşluğunun boyutları net olarak bilinmiyor. Bu nedenle bu boşluklarla ilgili çalışmaların yapılması gerekiyor. AFAD’ın esasen bölgedeki genel düden çalışmalarını tamamlamıştır.Genel çalışmada riskli alanlar ortaya çıkarılmıştır.Kapalı faylar,kırıklar,buralarda suyun hareketini kolaylaştırdığı için tüm düdeni tetikleyebilecek sistemler yer almıştır. Olağan bölgedeki yeraltı suları, su seviyesindeki dalgalanmaları belirler, hem düden oluşumu hem de yarık oluşumu tüm doğal jeolojik ve antropojenik faktörlerle burada devam eder. mevcut su kaçakları, vatandaşlarımızın uzaktan izleyebileceği ama çok yaklaşmamaları gerektiğidir çünkü su hareketi ile birlikte yer altındaki ince taneli malzemenin hareketi artacaktır, muhtemelen yeni göçükler oluşabilir. Bu yüzden onlara mümkün olduğunca yaklaşmamalarını tavsiye ediyorum” dedi.
